Rationeel versus Redelijk

Ik lees graag boeken. Vroeger veel fictie zoals Harry Potter, detectives of psychologische thrillers. De afgelopen jaren daarentegen lees ik liever non fictie. Boeken die een bepaalde gebeurtenis uitleggen, een mening delen of een interessante kijk op de wereld of op een een bepaald onderwerp beschrijven vindt ik momenteel het leukst. Het zou niet als een verassing moeten komen dat ik de laatste jaren vooral boeken over persoonlijke financiën en beleggen heb gelezen.

Na het lezen van Nothing but Net van Mark Mahaney ben ik nu begonnen met de psychologie van geld, geschreven door Morgan Housel. Een interessant boek die dieper ingaat op onderwerpen zoals individuele hebzucht, persoonlijk geluk, hoe sommige mensen vermogend zijn geworden (maar niet vermogend zijn gebleven) en rationaliteit versus redelijkheid tijdens het maken van investeringsbeslissingen. Dit doet hij aan de hand van echte menselijke voorbeelden en in ook nog eens in goed leesbare taal! Wat wil je nog meer. Je vliegt (helaas) door het boek heen en als je niet oppast lees je hem in een paar dagen uit. 

Wat voor mij dit soort boeken zo interessant maakt is de herkenbaarheid erin. Het lijkt soms of bepaalde schrijvers mijn persoonlijke gedachten en overtuigingen precies weten en dit vervolgens op papier hebben gezet. Is mijn persoonlijke mening eigenlijk wel zo persoonlijk? Of is deze gevormd door dit soort boeken en moet ik hem dus met vele andere delen?  

Zonder teveel te verklappen wil ik wat schrijven over rationaliteit versus redelijkheid. Dit sluit goed aan op mijn keus om ook op de hypotheek af te lossen en mogelijk ook op posts zoals laatst geschreven door Groeigeld. Daarbij gelijk zeggende dat deze keuzes voor iedereen anders kunnen zijn en ik niemand wil afvallen of wil adviseren. Wat voor mij redelijk is hoeft voor jou niet zo te zijn en andersom.

Eigen samenvatting Hoofdstuk 11: van rationeel naar redelijk (pagina 127 tot 134)

Housel neemt je mee in zijn overweging dat je niet ijskoud rationeel hoeft te zijn tijdens het maken van financiële keuzes, maar beter opzoek kan gaan naar overwegend redelijk. Laatstgenoemde is realistischer en uiteindelijk op de langere termijn beter vol te houden. Hij gaat vervolgens in op een verhaal van een dokter die de negentiende eeuw neurosyfilis wilde genezen door mensen te injecteren met allerlei andere ziektes om zo koorts op te wekken (neurosyfilis was in die tijd een fatale diagnose zonder behandeling). Eerdere patiënten die, ten tijden van hun syfilis, door pech, óók koorts kregen hadden namelijk een grote kans om te herstellen dan patiënten zonder koorts. Uiteindelijk een omstreden 'behandeling' (er gingen alsnog mensen dood) en dankzij penicilline momenteel gelukkig niet meer nodig. Maar toch zat die dokter op een spoor: koorts is niet zomaar een hinderlijke kwaal, maar helpt het lichaam opweg naar zijn herstel. 

Ondanks dat er tegenwoordig veel onderzoek naar 'koorts' is gedaan en het nut van koorts bewezen is wordt het universeel toch gezien als iets slechts. De meeste mensen nemen hiervoor medicatie in (bijvoorbeeld paracetamol) om de koorts snel te onderdrukken. Dat is vreemd.. want waarom zou je iets onderdrukken wat rationeel gezien 'goed' is voor het lichaam? Housel denk dat dit komt omdat koorts pijn doet en mensen willen geen pijn lijden. Artsen willen niet alleen ziektes genezen, maar willen dit ook binnen de grenzen uitvoeren die voor patiënten redelijk en aanvaardbaar zijn. Denk maar eens na: je gaat naar de dokter om van je pijn (of iets anders) af te komen en bent misschien niet geïnteresseerd in een verhaal waarom koorts goed is en wat de wetenschappelijke verklaring hierachter is. Je wilt van je pijn (koorts) af. Schrijft de dokter een pil voor om je van de koorts af te komen? Dan neem je die naar alle waarschijnlijkheid in en negeer je dus de rationaliteit. 

Bovenstaand verhaal heeft niet direct iets te maken met persoonlijke financiën, maar er zit zeker wel een (psychologische) les in. Daar gaat het boek immers over en ik denk dat psychologie tijdens het maken van investeringen een van de belangrijke onderwerpen is om bewust van te zijn. Je kan nog zulke mooie wiskundige investeringsstrategieën uitrekening om tot het beste rendement te komen, maar je moet het ook (mentaal) kunnen volhouden. Je wil 's nachts lekker kunnen slapen en niet constant wakker willen liggen van het piekeren. Daarom is belangrijk om je toekomstige spijt zoveel mogelijk te beperken. Op papier is dit misschien moeilijk te rationaliseren (want je hebt het toch uitgerekend?), maar in het echte leven is het al makkelijker te rechtvaardigen. Rationele investeerders maken namelijk beslissingen op basis van numerieke feiten, redelijke investeerder maken hun keuzes in samenzijn met je vrouw (of een andere persoon) die je niet wil teleurstellen of in twijfel wil laten brengen. Daarbij heeft ieder ook nog zijn persoonlijke twijfels.

Housel schrijft dat investeren vaak een sociaal component heeft die regelmatig wordt vergeten. Er wordt vaak voorbijgegaan aan het feit dat iets technisch waar kan zijn, maar contextueel onzin is. Er zijn soms rationele redenen te bedenken waarom je de voorkeur zou moeten geven aan irrationele beslissingen (een voorbeeld die hij in het boek noemt is dat je van je investeringen moet gaan houden). Meestal hoor je dat dit geen goed idee is, je moet juist rationeel blijven en er geen emoties bij voelen.

Housel schrijft dat het gebrek aan emoties ten aanzien van je beleggingsstrategie ervoor kan zorgen dat de kans vergroot wordt dat je ze van de hand doet in tijden dat het slecht gaat. Redelijke investeerders, die van hun technisch onvolmaakte strategieën houden zouden een voorsprong hebben omdat ze eerder geneigd zijn om zich aan hun gekozen strategie te houden. Hij schrijft dat trouw blijven aan je strategie (in de magere jaren) de kans (historisch gezien) vergroot op financieel resultaat. 

Het gaat erom dat je 'doet waarvan je houdt' om ervoor te zorgen dat je genoeg uithoudingsvermogen creëert waardoor je de kans op succes optimaliseert. Dit zou het belangrijkste onderdeel van elke financiële strategie moeten zijn. Als je bijvoorbeeld investeert in een veelbelovend bedrijf waar je niks om geeft, dan is het moeilijk om hier aan vast te houden wanneer je geld begint te verliezen. De combinatie van geen interesse hebben en het maken van verlies is plots een dubbele last geworden waardoor de weerstand om over te stappen naar iets anders plots heel klein geworden. Dit in tegenstelling tot wanneer je vanaf het begin als enthousiast bent over het bedrijf (missie, visie, management en/of product). Net zoals de bekende home bias waar je voornamelijk bedrijven koopt uit eigen land. Misschien niet rationeel, maar wel redelijk, je ziet ze namelijk overal om je heen. Het is redelijk om, naast gediversifieerde fondsen, ook toe te geven aan je drang om een paar losse aandelen te kopen. Niet omdat je daarmee denkt de markt te kunnen verslaan, maar omdat je het daarmee langer volhoudt en je van je gediversifieerde fondsen afblijft.

Een interessant hoofdstuk al zeg ik het zelf. Maar wat heb ik hier nu aan? Voor mij is het een herkenning (en bevestiging) waarom ik bijvoorbeeld kies om extra af te lossen op mijn hypotheek of waarom ik losse aandelen koop. Dit is voor mij redelijk. Rationeel gezien zou ik het niet moeten doen, de cijfers laten immers zien dat het niet de meest winstgevende investeringsstrategie is. Maar op deze manier houdt ik het wel langer vol, zonder teveel te piekeren, 's nachts wakker te liggen of ik de juiste keuzes heb gemaakt. Daarnaast geeft ons een goed gevoel en worden wij er gelukkiger door. 

Dat is voor mij het belangrijkst.

Reacties

  1. Goed stuk Wouter. "Houden van" vind ik wat ver gaan, maar het is inderdaad handig als je achter je investeringen staat. Rationeel en emotioneel. Zowel jezelf als degene waarvan je geld belegt (als je vrouw ook inkomen inlegt). Beleggen probeer ik wel zo rationeel mogelijk te doen, waarbij het aflossen van onze hypotheek veel meer gevoel komt kijken. Zoals je zegt: je moet het lang genoeg kunnen volhouden. Investeren (beleggen/aflossen) is namelijk een marathon en geen sprint.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dankje!

      Haha, het is niet voor niks een irrationele beslissing en het is interessant om te lezen dat jouw reactie dit waarschijnlijk bevestigt.

      Z'n boek staat vol met stellingen, meningen en andere 'je zou dit moeten doen' dingen. Je merkt al snel waar je het wel, deels of helemaal niet eens mee bent en dat onthoudt je en vertaal je naar je eigen leven.

      Ondanks dat we zeggen dat we niet van onze aandeeltjes houden (gaat inderdaad iets wat ver), heb ik wel gemerkt dat er 'iets' is en wat voor gevoel het oproept als dat er niet meer is (bij 90 procent verkoop van de portefeuille).

      Zit ik er toch dieper in dan ik denk en wil toegeven 😅.

      Verwijderen

Een reactie posten